Stopnie Harcerskie
SYSTEM STOPNI HARCERSKICH
Rola stopnia w metodzie harcerskiej
Dla harcerki i harcerza stopień jest wyzwaniem, przeszkodą do pokonania, może nawet swoistym celem interesującym dlatego, że jego osiągnięcie jest powszechnie dostrzeżone i akceptowane.
Czas zdobywania stopnia nazywamy próbą, bo daje możliwość sprawdzenia siebie, wykazania się
w konkretnym działaniu postawą, wiedzą i umiejętnościami. Próba na stopień jest dla harcerza przeżyciem pobudzającym do pracy nad sobą w kierunku określonym wymaganiami stopnia.
Dla drużynowych stopnie harcerskie są narzędziem wychowawczym czyli środkiem, przez który realizuje się program harcerskiego wychowania.
Przez stopnie drużynowi kierują zainteresowanie harcerek i harcerzy na sprawy i czynności, które same
w sobie nie zawsze są atrakcyjne, a które dla pełnego rozwoju osobowości trzeba poznać i zrozumieć. Do takich problemów należy np. zdobywanie wiedzy, dbałość o zdrowie i higienę, pomoc innym ludziom, szacunek dla przyrody... .
Przez stopnie drużynowi wprowadzają harcerki i harcerzy na drogę systematycznej pracy nad sobą. Uczą ich pokonywać kolejne progi i przekraczać granice swoich możliwości w różnych kierunkach oraz łączyć własne pragnienia i wysiłek w zespole działania.
Wymagania na stopnie
Ogłoszone przez Naczelnika wymagania na stopnie określają nowe programy rozwoju członka organizacji. Stanowią one wytyczną dla indywidualnych prób na stopnie, które harcerka i harcerz układają stosownie do swoich potrzeb i możliwości, uwzględniając przy tym oczekiwania środowiska (np. rodzina, drużyna, szkoła, gmina).
Indywidualne próby realizowane są w trakcie pracy w drużynie pod opieką zastępowych i drużynowych.
W próbach określa się wymagania jakie harcerka i harcerz powinni spełniać dla osiągnięcia poziomu dojrzałości harcerskiej na dany etapie rozwoju.
Są to wymagania dotyczące:
Postawy - czyli zachowań i nawyków, które powinni przyswoić, aby kształtować swą osobowość zgodnie
z Prawem i Przyrzeczeniem.
Wiedzy i Umiejętności - czyli poznania siebie (swoich potrzeb i możliwości), poznania i zrozumienia harcerstwa, przyrody i społeczeństwa oraz wykorzystywania tej wiedzy i stosowania tych umiejętności w życiu codziennym.
Działania - czyli podjęcia konkretnych czynności i zrealizowania konkretnych zadań wynikających
z własnych potrzeb oraz oczekiwań społeczności (dom, drużyna, szkoła, praca zawodowa, organizacje społeczne ...) i z potrzeb przyrody.
Charakterystyka systemu stopni harcerskich
System składa się z pięciu stopni, których idea została określona Uchwałą nr 27 Rady Naczelnej z dnia 10.10.1992r.
Postawę harcerki i harcerza określa Prawo i Przyrzeczenie. Wymagania stopnia mają pomóc w jej ukształtowaniu. Każdy stopień na innym poziomie określa wymagania dotyczące postawy właściwej dla harcerki i harcerza, np.:
I - CHCĘ
-
staram się zasłużyć na miano harcerki lub harcerza;
-
chcę i lubię przebywać w grupie jaką jest zastęp i drużyna, chętnie uczestniczę w organizowanych grach
i pracach; -
staram się poznać harcerstwo i dostosować do jego wymagań określonych w Prawie i Przyrzeczeniu
-
II - DOCIEKAM
-
poszukuję, tropię i odkrywam smak harcerskiej przygody;
-
szukam wzorów do naśladowania, wybierając je kieruję się kryteriami harcerskimi;
-
porównuję swoje postępowanie z wymaganiami Prawa Harcerskiego.
III - JAKI-JAKA JESTEM
-
poznaję siebie, swoje emocje, zainteresowania i możliwości, dostrzegam swoje pozytywne i negatywne cechy;
-
dostrzegam siebie na tle innych ludzi, staram się zrozumieć swoje uczucia i zachowanie wobec nich;
-
szukam sytuacji, w których mogę pomóc zgodnie z wyrażoną w Przyrzeczeniu szczerą wola.
IV - DOJRZEWAM
-
świadomie kształtuję swą osobowość według kryteriów Prawa Harcerskiego;
-
wędruję poszukując swojej drogi życiowej i swojego miejsca wśród ludzi;
-
podejmuję zadania służące mojemu rozwojowi, innym ludziom i przyrodzie.
V - DZIAŁAM
-
podejmuję zadania i wyzwania wynikające z różnych ról społecznych, które pełnię;
-
wypełniam rzetelnie swoje obowiązki rodzinne, harcerskie, zawodowe, obywatelskie i inne;
-
w swoich działaniach kieruję się systemem wartości określonych w Prawie i Przyrzeczeniu.
Stopnie zawierają wymagania umożliwiające kształtowanie pełnej osobowości zgodnie z kierunkami rozwoju przyjętymi w skautingu:
-
rozwój duchowy - uczę się być, aby żyć w zgodzie z Naturą (rozwijanie uczuć, budowanie systemu wartości, kształtowanie zasad moralnych, światopoglądu);
-
rozwój społeczny - poszukuję swego miejsca wśród ludzi, uczę się działać (rodzina, grupa, społeczność lokalna);
-
rozwój fizyczny - ćwiczę swe ciało, aby być sprawnym (zdrowie, sprawność fizyczna, techniki harcerskie);
-
rozwój intelektualny - uczę się, aby wiedzieć jakim być w działaniu (wiedza o Polsce o harcerstwie, zainteresowania, kultura).
Zasady i tryb zdobywania stopni harcerskich:
-
Harcerka i harcerz zdobywają stopnie indywidualnie w trakcie swojej pracy w zastępie i drużynie.
-
Podstawą do zaplanowania przez harcerkę i harcerza własnej drogi rozwoju są wymagania stopni ogłaszane przez Naczelnika ZHP.
-
Harcerka i harcerz swoją próbę na stopień układają z zastępowymi i drużynowymi. W poszczególnych stopniach określa się wymagania, jakie harcerka i harcerz muszą spełnić dla osiągnięcia poziomu dojrzałości harcerskiej na danym stopniu rozwoju, tzn. Jak powinni się zachowywać w określonych sytuacjach i jakie nawyki przyswoić oraz co powinni wiedzieć i umieć.
-
Rady drużyn i kapituły stopni mogą określić szczegółowy tryb przeprowadzania próby i przyznawania stopni pod warunkiem jego zgodności z systemem stopni uchwalonym przez Radę Naczelną.
-
Zaliczanie wymagań na stopnie odbywa się w formie przyjętej przez drużynę (szczep, hufiec).
-
Zdobywanie pierwszego stopnia jest równoznaczne z podjęciem próby ZHP określonej Uchwałą RN. Nadrzędną przy konstruowaniu próby ZHP dla wstępujących do Związku jest idea stopnia właściwa dla określonego poziomu. Zakończenie próby ZHP i zdobycie pierwszego stopnia jest warunkiem dopuszczenia do Przyrzeczenia Harcerskiego.
-
Stopnie przyznają drużynowi na wniosek rad drużyn lub kapituł stopni.
-
Przyznanie stopnia drużynowi ogłaszają w rozkazie.
-
Zdobycie stopnia potwierdza się wpisem do książeczki harcerskiej i oznaczeniem na mundurze zgodnie
-
z tradycją środowiska (nabicie na krzyżu harcerskim lub nabicie na pagonach).
-
W szczególnych przypadkach
-
wędrowniczka, harcerz orli oraz harcerka i harcerz Rzeczypospolitej za zgodą drużynowych mogą zdobywać stopnie pod opieką instruktorów lub harcerzy w danym stopniu, spoza własnej drużyny;
-
do prowadzenia prób wędrowniczki, harcerza orlego oraz harcerki i harcerza Rzeczypospolitej można powołać kapitułę przy szczepie lub hufcu, do której wejdą instruktorzy i posiadający ten stopień harcerze.
-
